W Japonii wykształcenie kierunkowe nie jest warunkiem koniecznym do uzyskania uprawnień w specjalności architektonicznej.

Ba! Nie jest wymagany nawet dyplom uczelni wyższej!

W tym artykule przeczytasz na temat:

1. Rodzaje uprawnień architektonicznych w Japonii.
2. Najkrótsza i najdłuższa możliwa droga do uzyskania uprawnień w najszerszym zakresie.
3. Ilość osób bez wykształcenia kierunkowego faktycznie uzyskuje uprawnienia.
4. Zdawalność poszczególnych egzaminów.
5. Case study – Tadao Ando.

Rodzaje uprawnień architektonicznych w Japonii – wstęp i krótkie wyjaśnienie

W Japonii wyróżnia się 3 rodzaje uprawnień budowalnych w specjalności architektonicznej.
Są to:
Architekt 1. stopnia
Architekt 2. stopnia
Architekt konstrukcji drewnianych

Poszczególne stopnie różnią się, tak jak w Polsce, zakresem uprawnień. W Japonii zakres uprawnień różnicuje się ze względu na rodzaj konstrukcji, którą architekt może zaprojektować (drewniana, stalowa, żelbetowa), wysokość oraz powierzchnię projektowanego obiektu. Poniższa tabela w czytelny sposób zestawia wszystkie trzy rodzaje uprawnień.

A – Każdy może zaprojektować (W sensie, naprawdę KAŻDY. Wymagane jest jednak uzyskanie pozwolenia na budowę, a następnie pozwolenia na użytkowanie, w praktyce więc niewiele osób decyduje się na amatorskie projektowanie)
B – Architekci 1. stopnia, 2. stopnia, architekci konstrukcji drewnianych
C – Architekci 1. stopnia, 2. stopnia
D – Architekci 1. stopnia
*Obiekty o specjalnym przeznaczeniu – szkoły, szpitale, teatry, kina, obiekty sportowe, audytoria, sale konferencyjne, centra handlowe

Dla przypomnienia, w Polsce wygląda to następująco:
Wyróżnia się 2 rodzaje uprawnień.
Uprawnienia budowlane w specjalności architektonicznej bez ograniczeń, które uprawniają do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi, w odniesieniu do architektury obiektu.
Uprawnienia budowlane w specjalności architektonicznej w ograniczonym zakresie, które uprawniają do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi, w odniesieniu do architektury obiektu o kubaturze do 1000 m3 w zabudowie zagrodowej lub na terenie zabudowy zagrodowej.

W Japonii za przeprowadzenie egzaminu odpowiedzialne jest The Japan Architectural Education and Information Center. Działa na zasadzie “public interest incorporated foundation”, co oznacza mniej więcej tyle, iż jest to organizacja pożytku publicznego, która wykonuje czynności z nadania rządu lub samorządu. Takie organizacje bądź też fundacje, działają na zasadach komercyjnych, ale mogą liczyć na rozliczenie podatku na bardzo preferencyjnych warunkach.
Inaczej niż w Polsce, The Japan Architectural Education and Information Center nie ma statutowo nic wspólnego z japońską Izbą Architektów. 

Wymagania dla przystępujących do egzaminu – najkrótsza i najdłuższa droga do uzyskania uprawnień w najszerszym zakresie.

Architekt 1. stopnia

• Uwaga. Wymienione tutaj zostały jedynie dwie skrajne możliwe drogi do uzyskania uprawnień 1. stopnia. Pozostałe możliwe opcje zostaną w przyszłości opisane w osobnym artykule.

Ile osób bez wykształcenia kierunkowego otrzymuje uprawnienia? 

W przeciwieństwie do Komisji Egzaminacyjnej IARP-u, The Japan Architectural Education and Information Center prowadzi i udostępnia bardzo dokładne statystyki. Nie tylko zdawalność, ale również podział na wiek egzaminowanych, miejsce zatrudnienia, wykształcenie, długość praktyki. Dane z lat 2020-2021 pokazują, iż odsetek osób bez wykształcenia kierunkowego, które uzyskują uprawnienia jest spory. Nawet 18% wszystkich pozytywnych wyników uzyskują osoby bez wykształcenia kierunkowego.
Sam egzamin składa się z dwóch części – teoretycznej i praktycznej, które przeprowadzane są odrębnie od siebie, w innych terminach. Statystyki również prowadzone są oddzielnie dla każdej z dwóch części egzaminu. Więcej na temat samego egzaminu w osobnym artykule.

Egzamin na uprawnienia 2. stopnia

Teoria	14,4% z wszystkich pozytywnych wyników uzyskały osoby bez wykształcenia kierunkowego	łącznie 8219 osób z pozytywnymi wynikami, w tym 1184 osoby bez wykształcenia kierunkowego
Praktyka	13,7%	762 osoby na 5559

Egzamin na uprawnienia 1. stopnia

Teoria	18,1% z wszystkich pozytywnych wyników uzyskały osoby bez wykształcenia kierunkowego	łącznie 4832 osób z pozytywnymi wynikami, w tym 875 osób bez wykształcenia kierunkowego
Praktyka	14,3%	543 osoby na 3796

Zdawalność poszczególnych egzaminów na uprawnienia architektoniczne w latach 2016-2021

1. stopień – oscyluje między 10,6-12,5% (3796 osób w roku 2020)
2. stopień – 22,5-26,4% (5559 osób w roku 2021)
stopień “drewniany” – 33-40,1% (241 osób w roku 2021)

W tym miejscu wypadałoby zrobić porównanie ze zdawalnością egzaminów na uprawnienia w specjalności architektonicznej w Polsce, jednak nie są prowadzone ogólnodostępne statystyki. Podstawowe dane na temat zdawalności egzaminów publikuje jedynie Polska Izba Inżynierów Budownictwa. A może ktoś z Was ma dostęp do danych? 🙂 

Tadao Ando – case study

Ando Tadao, podobnie jak Le Corbusier, jest samoukiem. Przystępował do zawodu już ładnych kilkadziesiąt lat temu, w innej rzeczywistości, jednak przykład jego drogi do mistrzostwa jest uniwersalny i jakże aktualny również dziś. Ando praktykował u kilku znanych designerów i planistów, jednak, jak sam mówi, preferował w pojedynkę odkrywać świat architektury. We własnym tempie, skupiając się na tylko na tym, co uważał za interesujące i wartościowe. Na początku w terenie studiował tradycyjną japońską zabudowę Kioto i Nary, następnie w latach 60-tych odbył kilka podróży do Europy i Stanów Zjednoczonych. W trakcie podróży dużo szkicował, czytał na temat budynków, które miał okazję zobaczyć… Czyli robił to, co każdy student architektury zrobić powinien. Czy zmienia coś fakt, iż nie robił tego pod okiem profesorów?
Warto zainspirować się poznając bliżej biografię Tadao Ando!

Daj znać, co o tym sądzisz!

Trzeba pamiętać, iż dyplom tak naprawdę dopiero rozpoczyna, a nie kończy etap prawdziwej nauki.

Dariusz Herman, biuro HS99, cytat z książki “Rozmowy” z cyklu “Architektura jest najważniejsza”.

Jakie Wy macie doświadczenia, przemyślenia? Czy odpowiednio długa praktyka zawodowa może zrekompensować braki w wykształceniu kierunkowym? A może to właśnie praktyka daje więcej niż studia? Podzielcie się opiniami!

[HIT czy KIT?] 
W Japonii, wykształcenie kierunkowe nie jest warunkiem koniecznym do uzyskania uprawnień architektonicznych.
Skomentuj  ⇓⇓⇓
lub
Zagłosuj  ⇓⇓⇓

Źródła: 
1. Zakres uprawnień – zestawienie: https://www.jaeic.or.jp/shiken/1k2kmk/type_of_architects.html
2. Link do opracowania anglojęzycznego. Dane statystyczne nie są najnowsze, ale znajduje się tam wiele informacji na temat uprawnień, egzaminów, jak i samej fundacji The Japan Architectural Education and Information Center. Dla ciekawych 😉 https://www.jaeic.or.jp/english/jaeic-pamphlet_e201306.pdf
3. Dane statystyczne dotyczące egzaminu na uprawnienia 2. stopnia: https://www.jaeic.or.jp/shiken/2k/2k-data.html
4. Dane statystyczne dotyczące egzaminu na uprawnienia 1. stopnia: https://www.jaeic.or.jp/shiken/1k/1k-data.html
5. Dane statystyczne dotyczące egzaminu na uprawnienia w zakresie konstrukcji drewnianych: https://www.jaeic.or.jp/shiken/mk/mk-data.html

Foto:
Urząd miasta-dzielnicy Setagaya, Sala wielofunkcyjna, 1959, arch. Kunio Maekawa